بررسی تعارض نقش های خانوادگی و اجتماعی بانوان و ارائه ی الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی زنان شاغل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه و الهیات، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری رشته مدرسی معارف، گرایش قرآن و متون اسلامی، دانشگاه علوم قرآن و حدیث قم

چکیده

در دوران معاصر، روند اشتغال زنان سیر صعودی به خود گرفته است. این در حالی است که زنان از وظایف و مسئولیت های سنتی خانه داری و همسرداری و تربیت فرزند و... معاف نشده و علاوه بر کار بیرون بار این مسئولیت ها را نیز همچنان بر دوش می کشند. ایفای همزمان نقش های خانوادگی و شغلی باعث تعارض نقش می شود که آثار و پیامدهای سویی به دنبال دارد. لازم است برای کاهش این تعارضات و مشکلات تبعی آن چاره جویی شود. این چاره اندیشی باید با فرهنگ جامعه همخوان و هماهنگ باشد. بنابراین تعیین چارچوب های منطقی و عالمانه که با موازین دینی و عرفی مطابقت داشته و بتواند مبنای عمل جامعه ی اسلامی ما قرار گیرد حائز اهمیت است. این جستار ضمن واکاوی ابعاد مختلف پدید هی اشتغال زنان و طرح راهکارهای مناسب برگرفته از نتایج تحقیقات و مطالعات انجام شده و استفاده از متون و نصوص معتبر دینی نظریه ی روشن و ثابتی را به عنوان الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی و شغلی زنان بر مبنای فکر دینی ارائه می دهد.

کلیدواژه‌ها


  • ×  ابن الأثیر، عزالدین ابوالحسن علی­بن ابی الکرم 1409ق.  اسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، دار الفکر.

    ×  ـــــــــــــ 1285ق. الکامل فی التاریخ، تحقیق مکتب التراث، بیروت، دار إحیاء تراث العربی.

    ×  العسقلانی الشافعی، ابن حجر، ابوالفضل شهاب­الدین احمدبن علی 1414ق. الإصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دار الکتب العلمیه.

    ×  القشیری النیشابوری، ابن الحجاج ابوالحسین مسلم. الجامع الصحیح (المسمی: صحیح مسلم)، بیروت، دارالمعرفه.

    ×  بلاذری، احمدبن یحیی­بن جابر 1417ق. انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر.

    ×  آبوت، پاملا و  والاس کلر 1380. جامعه‌شناسی زنان، ترجمه­ی منیژه نجم عراقی، تهران، نی. 

    ×  بختیاری، آمنه. «تأثیر اشتغال زنان بر خانواده با تأکید بر فرزندان»، اشتغال زنان (مجموعه مقالات)، تهران، مرکز امور زنان و خانواده، (1388).

    ×  جوادی آملی، عبدالله 1369. زن در آیینه جمال و جلال الهی، قم، رجاء.

    ×  جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین­الدین 1410. الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، المحشّی سید محمد کلانتر، قم، داوری.

    ×  حرّانی، حسن­بن علی­بن شعبه 1404ق. تحف العقول عن آل الرسول (صلّی الله علیه و آله)، تصحیح علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین.

    ×  حر عاملی، محمدبن الحسن 1409ق. تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه.

    ×  حسینا، سید احمد 1380. راز آشکار (تحلیل روانی اجتماعی زن )، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی آیه و موسسه انتشارات هفت.

    ×  حکیمی، محمد 1387. دفاع از حقوق زن، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی.

    ×  موسوی الخمینی، روح الله، نرم افزار صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

    ×  دمارنف، دافنه 1388. غریزه مادری در مورد فرزندان، عشق و زندگی معنوی، ترجمه­ی آزاده وجدانی، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها، معارف.

    ×  دورانت، ویلیام جیمز 1388. لذات فلسفه، ترجمه­ی عباس زریاب خویی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

    ×  رستگار خالد، امیر. «بررسی تعارض نقش­های شغلی و خانوادگی و عوامل مؤثر بر آن»، دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، ش4، (1383).

    ×  _________، «زنان شاغل و بررسی تأثیر منابع کنترل فشار بر ترکیب نقش‌های شغلی- خانوادگی آنان»، بانوان شیعه، سال 3، ش 8، (1385).

    ×  ________، 1385. خانواده، کار، جنسیت، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی – اجتماعی زنان.

    ×  زمخشری، محمودبن عمر 1372.  الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.

    ×  زیبایی­نژاد، محمد رضا و محمد تقی سبحانی 1388. درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

    ×  __________1391. جایگاه خانواده و جنسیت در نظام تربیت رسمی، قم، مرکز مدیریت حوزه­های علمیه خواهران.

    ×  ___________. «آسیب‌شناسی نگاه به زن و خانواده در ایران»، مجموعه مقالات آسیب­شناسی خانواده، سید جعفر حق شناس، تهران، مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، (1388).

    ×  ___________1390. «زن و بازخوانی سنت پیامبر»، مجموعه مقالات و گفتگوها، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

    ×  سفیری، خدیجه 1377. جامعه­شناسی اشتغال زنان، تهران، تبیان.

    ×  شریف الرضی، محمدبن حسین 1414. نهج­البلاغه، تحقیق و تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت. 

    ×  شمس­الدین، محمد مهدی 1996. مسائل حرجه فی فقه المرأه، بیروت، الموسسه الدولیه للدراسات و النشر.

    ×  __________  2001. اهلیة المرأة لتولی السلطة، بیروت، الموسسة الدولیة للدراسات و النشر. 

    ×  طاهری نیا، احمد 1389. حضور زن در عرصه­های اجتماعی اقتصادی از نگاه آیات و روایات، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    ×  طباطبایی، سید محمد حسین 1417. المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی مدرسین حوزه علمیه.

    ×  طبرسی، فضل­بن حسن 1407. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.

    ×  عضدانلو، حمید 1384. آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه­شناسی، تهران، نی.

    ×  علاسوند، فریبا 1391. زن در اسلام، قم، مرکز مدیریت حوزه­های علمیه خواهران.

    ×  فضل­الله، محمد حسین 1383. اسلام، زن و جستاری تازه، ترجمه­ی «تأملات اسلامیة حول المرأة»، مجید مرادی، قم، بوستان کتاب.

    ×  ___________  1389. دنیای زن، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی.

    ×  قمی، عباس 1414. سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، قم، اسوه.

    ×  کحاله، عمررضا 1982. أعلام النساء، بیروت، الرساله.

    ×  کرباسیان، فرزانه و شهربانو جلایی. «بررسی میزان آگاهی زنان از خود، نقش­ها و وظایف و حقوق خود و ارتباط این آگاهی با تحصیلات»، پژوهش نامه تربیتی، ش1، (1383).

    ×  کلینی، محمدبن یعقوب 1407. الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری و آخوندی.

    ×  کوزر، لوئیس و برنارد روزنبرگ 1385. نظریه­های بنیادی جامعه­شناختی، ترجمه­ی فرهنگ ارشاد، تهران، نی.

    ×  کوئن، بروس 1387. مبانی جامعه­شناسی، ترجمه­ی غلامعباس توسلی، تهران، سمت.

    ×  گاردنر، ویلیام 1386. جنگ علیه خانواده، ترجمه­ی معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

    ×  گیدنز، آنتونی 1376. جامعه­شناسی، ترجمه­ی منوچهر صبوری، تهران، نی.

    ×  مجلسی، محمدباقر 1403ق. بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

    ×  محمدی ری شهری، محمد 1382. توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث.

    ×  مریدی، سیاوش و علیرضا نوروزی1373. فرهنگ اقتصادی، تهران، نگاه. 

    ×  مصباح یزدی، محمد تقی 1376. اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش محمد حسین اسکندری، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    ×  مطهری، مرتضی (الف). نرم افزار مجموعه آثار استاد شهید مطهری، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

    ×  مطهری، مرتضی (ب).  نرم افزار یادداشت­های استاد مطهری، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

    ×  مظفر، محمد رضا 1384. اصول فقه، قم، دارالفکر.

    ×  مفید، ابو عبدالله محمدبن محمدبن نعمان 1413. الأمالی، تحقیق و تصحیح حسین ولی و علی اکبر غفاری.

    ×  نجفی، محمد حسن 1404‍. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

    ×  حلی (محقق)، نجم الدین، جعفربن حسن، 1408ق، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان.

    ×  نوری، حسین بن محمد تقی 1407. مستدرک­الوسائل و مستنبط­المسائل، بیروت، آل البیت.

    ×  واقدی، ابو عبدالله محمدبن عمر. فتوح الشام، بیروت، دار الجیل.

    ×  هاجری، عبدالرسول. «آزار جنسی در محیط کار زنان شاغل غربی»، حورا، ش8، (1383).

    ×  هدایت­نیا، فرج­الله 1387. داوری در حقوق خانواده، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    ×  طوسی، تهذیب الاحکام، ج3،

    • Ø Adams, Parveen. Mothering. In “The Woman In Question”, See Adams and Cowie. Cambridge:   MIT Press, (1990).
    • Ø Ahemad Maria. “A Review of Quality of Work Life Balance for Women Employees”  ,(2013).
    • Ø Bubb, Sara, & Peter 2004. ،Earley Work-life balance toolkit, for education professionals, published by Paul Chapman Publishing.
    • Ø Bourne, Kristina ، In and out of balance: women entrepreneurs and the gendered work of family work, (2006).
    • Ø Nancy Chodorow,(1978). The Reproduction Of Mothering. Berkeley: University Of California Press.
    • Ø doble niharika & m.v. supriya, "Gender Differences in the Perception of Work-Life Balance", management 5 (4), 2010.
    • Ø Redmond Jennifer, Maryann Valiulis and Eileen Drew,  "Literature review of issues related to work-life balance" , workplace culture and maternity/childcare issues,( June 2006).

     

    • Ø Rehman, Shakaib U., (2014). Five Tips for Effectively Managing Work–Life Balance.
    • Ø Finlay, Wendy A., Work-Life Balance in women entrepreneurs: A phenomenological study, doctoral dissertation, 2006