مرور نظام مند سه دهه مقالات پژوهشی و راهبردهای مدیریت سلامت جمعیت «علل سزارین»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تهران شمال

2 کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی

3 متخصص و جراح زنان و زایمان و نازایی

چکیده

افزایش بی رویه ی سزارین و رویکرد روزافزون مادران به انجام سزارین های انتخابی، علی رغم عوارض معطوف به سلامت مادر و جنین و کاهش نرخ زایمان طبیعی در سال های اخیر، سزارین را به یک معضل کشوری بدل نموده و به عنوان نوعی رفتار تکمیلی در برنامه ی تنظیم خانواده، موجب کاهش نرخ باروری کل و اغلب مانع تولد نوزادان سوم و بیشتر و نیز موجب کاهش تعدد فرزندآوری شده است. این مطالعه، با اذعان به تأثیر سزارین در ابعاد مختلف به ویژه ساختار جمعیتی کشور، با بهره گیری از «روش مرورمند مقالات پژوهشی» در سه دهه ی اخیر،درصدد بررسی علل سزارین و چالش های پیش روی زایمان طبیعی به منظور ارائه ی راهبردهای مدیریت سلامت جمعیت است. بدین جهت بر اساس روش سیستماتیک تعداد 78 مقاله ی علمی- پژوهشی پس از غربالگر ی، انتخاب و بررسی شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد پرتکرارترین علل مطرح در مقالات جهت انجام سزارین عبارتند از: سزارین قبلی، ترس از درد زایمان طبیعی، نگرش منفی به زایمان طبیعی و نگرش مثبت به سزارین و دلایل پزشکی. این علل در محورهای اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی، شناختی، روان شناختی، پزشکی، حقوقی- قانونی و درمانی- بهداشتی تفکیک می شود. نتایج این مطالعه ی سیستماتیک، بر ضرورت واکاوی علمی مسئله ی سزارین در تحقیقات بین رشته ای و نیز ورود حوزه ی علوم انسانی جهت تبیین علل فرهنگی- اجتماعی آن و نیز تنوع بخشی به روش های تحقیقاتی و بهره مندی از مطالعات کیفی برای بازشناسی علل فزونی سزارین تأکید می کند.

کلیدواژه‌ها


  • ×   آباد، معصومه و عفت السادات مرقاتی خویی. «سزارین انتخابی­؛ رویکردی است اخلاقی یا غیر اخلاقی؟»، اخلاق پزشکی، سال 3، ش8، (1388).

    ×   اتقایی، منوره و عصمت نوحی. «تصور از درد زایمان طبیعی و سزارین و تمایل به زایمان طبیعی در زنان باردار مراجعه­کننده به درمانگاه­های دانشگاه علوم پزشکی شهر کرمان»، زنان مامایی و نازایی ایران، 14(7)، (1390).

    ×   اتقایی، منوره و همکاران.­ «بررسی نگرش نسبت به درد زایمان و انتخاب نوع زایمان در زنان باردار مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر کرمان»، دانشکده پرستاری و مامایی رازی کرمان، سال 10، ش19، (1389 ).

    ×   ارجمندی، بانو و سحر فرزین مقدم. «بررسی سطح آگاهی زنان باردار نسبت به معایب و مزایای زایمان طبیعی و سزارین درتهران طی 6 ماهه اول سال 1384»، مجلهدانشگاهعلومپزشکیایران، دوره چهاردهم، ش55، (1386).

    ×   اصنافی، نساء و همکاران. «علل و عوارض سزارین اورژانس (بیمارستان شهید یحیی نژاد بابل،1378)»، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی بابل، سال 4، ش 1 (پی درپی 13)، (1380).

    ×   امیری، محمد و همکاران. «بررسی برخی عوامل مرتبط بر انتخاب نوع زایمان در زنان شاغل دانشگاه علوم پزشکی شاهرود»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رازی.دوره 20، ش 106، (1392).

    ×   امیرعلی­اکبری، صدیقه و همکاران. «بررسی میزان آگاهی و نگرش زنان نسبت به نوع زایمان در مراجعه­کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان دزفول وابسته به دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز»، نشریه دانشکده پرستاری و مامایی، 18(63)، (1387).

    ×   امیری فراهانی، لیلا و محمد جلال عباسی شوازی. «بررسی روند تغییرات میزان زایمان سزارین در ایران و عوامل جمعیت شناسی مرتبط با آن در سه دهه اخیر»، مجلهدانشگاهعلومپزشکیفسا، سال 2، ش3 ، (1391).

    ×   الماسی، فریبا و مریم پیشگاهی. «بررسی و علل سزارین در مرکز آموزشی درمانی کوثر، قزوین سال 1373»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال 2، ش3 (پیاپی 7)، (1377).

    ×   بدخش، محمدحسین و خلیل علی­زاده. «بررسی شیوع سزارین در مراکز تحت پوشش دانشگاه­های علوم پزشکی»، مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، سال 3، ش18، (1379).

    ×    بدیعی اول، شاپور و همکاران. «بررسی زایمان­های سزارین و علل آنها در بیمارستان­های حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1390»، زنان، مامایی و نازایی ایران، دوره 16، ش 66، (1392)­.

    ×   بانی، سهیلا و همکاران. «ترجیحات عاملان زایمان در مورد زایمان خود و نوع زایمان پیشنهادی آنان به زنان باردار»، پایش. سال 11، ش5 (1391).

    ×   بسکابادی، حسن و همکاران. «مقایسه پیامدهای زایمان طبیعی و سزارین در مادران و نوزادان»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 71، ش12، (1392).

    ×   بشارتی، فرشته و همکاران. «بررسی تأثیر برنامه‌ی آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده در انتخاب روش زایمانی زنان باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهر رشت»، مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 20(79)، (1390).

    ×   بلبل حقیقی، ناهید و همکاران. «مقایسه فراوانی زایمان طبیعی و سزارین و علل آن در شهرستان شاهرود( 1379)»، فصلنامه باروری و ناباروری، (1381).

    ×   پورحیدری، محبوبه و همکاران. «بررسی آگاهی و نگرش زنان باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر قم نسبت به روش­های ختم بارداری»، فصلنامه دانش و تندرستی، دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شاهرود، دوره 2، ش2، (1386).

    ×   پیردهقان، آذر و همکاران. «بررسی برخی عوامل پیشگویی­ کننده انجام سزارین انتخابی در زنان مراجعه کننده به بیمارستان­های شهر اصفهان در سال 88»، دوره 15، ش11، (1388).

    ×   تابنده­، افسانه و همکاران. «شیوع سزارین در زنان تحصیل کرده گروه علوم پزشکی در شهر گرگان(1384)­»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، دوره 9. ش2 (پی درپی22)، (1386).

    ×   تاتاری، فرین و همکاران. «بررسی مقایسه­ای فراوانی و علل سزارین در خانم­های باردار مراجعه کننده به بیمارستان­های خصوصی و آموزشی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ش43، (1383). 

    ×   تارا، سیده فاطمه و همکاران. «زایمان واژینال به دنبال سزارین­های قبلی»، مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ش5، (1388).

    ×   تموک­، افشار و همکاران. «بررسی میزان سزارین و اندیکاسیون­های آن در بیمارستان تامین اجتماعی اردبیل»،مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، سال سوم، ش8، (1382).

    ×   توفیقی نیاکی، مریم و همکاران. «تأثیر آموزش گروهی در دوران بارداری بر آگاهی و نگرش و انتخاب نوع زایمان در زنان نخست زا». مجله آموزش در علوم پزشکی، (2)10، (1389).

    ×   جمشیدی منش، منصوره و همکاران. «روند تصمیم­گیری زنان در انتخاب زایمان به روش سزارین»، فصلنامه پرستاری ایران، 21(56)، (1387).

    ×   جمشیدی اوانکی، فرشته و همکاران. «بررسی دلایل انتخاب سزارین توسط مادران باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی - درمانی شهر رشت»، حیات، سال 10، ش22، (1383).

    ×    جوافشانی، محمدعلی «بررسی میزان سزارین در شهرستان قزوین در شش ماهه اول سال 1375»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دوره 2، ش2، (1377).

    ×   جواهری، فاطمه. «بدن و دلالت­های فرهنگی- اجتماعی آن»، نامۀ پژوهش فرهنگی، سال 9، ش1، (1387).

    ×   چنگیزی، نسرین و زهرا فراهانی. «روند سزارین در دنیا، بررسی افزایش میزان و علل»، زنان و مامایی ایران، دوره ۸، ش ۱، (1392).

    ×   حاجیان، کریم اله. «بررسی روند تغییرات میزان سزارین در مراکز درمانی دولتی و خصوصی شهر بابل در سال­های 78-1373»، پژوهش در پزشکی، 26(3)، (1381).

    ×   حاجیان، سپیده و همکاران. «دﻳﺪﮔﺎه­ﻫﺎی ﻣﺎدران ﺑﺎردار، ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن زﻧﺎن و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ، ﻣﺎﻣﺎﻫﺎ و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش زاﻳﻤﺎن، ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻴﻔﻲ»، پایش (فصلنامه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی) سال 10، ش 1، (1389).

    ×   خسروی­، مریم و همکاران. «بررسی شیوع زایمان سزارین و برخی عوامل مرتبط با آن»، نشریه دانشکده پرستاری و مامایی، 16(58)، (1386).

    ×   داوری، مجید و همکاران. «ارتباط عوامل اقتصادی- اجتماعی با شیوع سزارین خودخواسته در زنان نخست­زای مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی نیک نفس رفسنجان»، مدیریت اطلاعات سلامت، (ویژه­نامه­ی اقتصاد سلامت) دوره­ی 8، ش7، (1390).

    ×   درویشی­، عفت و همکاران. «تجربیات و دیدگاه­های زنان و متخصصان زنان و زایمان در خصوص انتخاب روش زایمان: یک مطالعه کیفی»، تحقیقات نظام سلامت، سال 8، ش1، (1391).

    ×   دریکوند، جهانگیر و احمدرضا ایزدی. «وضعیت اجرای دستورالعمل مراقبت­های مدیریت شده زایمان در بیمارستان فاطمه الزهرای نجف آباد، 1387»، نظام سلامت، دوره اول، پیش ش1، 1388).

    ×   دهقانی، سیده لیلا و همکاران. «بررسی علل انجام عمل سزارین در زنان مراجعه کننده به کلینیک زنان و بارداری زایشگاه مهدیه شهرستان بم»، بهداشت و توسعه، سال 1، ش3، (1391).

    ×    رحیمی کیان، فاطمه و همکاران. «تأثیر آموزش بر اساس مدل باور بهداشتی بر انتخاب روش زایمان»، مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات)، دوره 14، ش3 و4، (1387).

    ×   رضاخانی مقدم، حامد و همکاران. «انتقال آموزش توسط رابطین بهداشتی بر انتخاب روش ختم حاملگی زنان باردار بر اساس مدل قصد رفتاری»، دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی،10(3)، (1391). 

    ×   رضاسلطانی، پروانه و همکاران. «علل انجام سزارین در یک مرکز آموزشی درمانی در شهر رشت»، پرستاری و مامایی جامع نگر، سال 22، ش 67، (1391).

    ×   رضایی، معصومه و همکاران. «بررسی روند تغییرات میزان سزارین و علل آن در بیمارستان بعثت سنندج» ،مجله دانشکده پرستاری و مامایی کردستان، دوره 1، ش1، (1391).

    ×   رعنایی، فریبا. «فراوانی نسبی علل انتخاب سزارین در مادران مراجعه کننده به بیمارستان بعثت سنندج (1383)»، علوم پزشکی کرمانشاه، ش30، (1383).

    ×   رهنما، پروین و همکاران. «ارتباط بین بستری شدن خانم­های اول زا در مرحله فعال و نهفته زایمان با میزان سزارین و علل سزارین»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ش60، (1384). 

    ×  سکاکی، مریم و خدیجه حاجی­میری. بررسی علل انجام سزارین در یکی از مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی زنجان»، مراقبت­های پیشگیرانه در پرستاری و مامایی، ش2، (1390). 

    ×   سلمانی، نیره. «بررسی دیدگاه زنان باردار در رابطه با علل مؤثر در انتخاب روش زایمان در بیمارستان شهدای کارگر شهر یزد»، دو ماهنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره 5، ش 4، (1386).

    ×   سیدنوری، طاهره و فرشته جمشیدی آوانکی. «بررسی ارتباط آگاهی و نگرش مادران باردار متقاضی سزارین مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شهر رشت با دلایل انتخاب سزارین توسط آنان»، مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 15(59)، (1385).

    ×   شاکریان، بهار. «بررسی فراوانی نسبی سزارین و علل انجام آن در استان چهارمحال و بختیاری»، مجله دانشگاه علوم شهرکرد، دوره 6، ش1، (1383).

    ×   شاهدی، روناک و همکاران، «تجربه زیست مادران از انتخاب زایمان سزارین: یک مطالعه پدیدارشناسی»، مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، دوره 17، ش104، (1393).

    ×   شرقی، افشان و همکاران. «بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب روش زایمان در زنان باردار شکم اول مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی اردبیل – سال 1389»، مجله پزشکی هرمزگان، سال 15­، ش3، (1389).

    ×   شریعت، مامک و همکاران. «بررسی میزان سزارین و عوامل موثر بر آن در زایشگاه­های شهر تهران»، پایش، دوره 1، ش3، (1381).

    ×   شریفی­راد، غلامرضا و همکاران. «بررسی دیدگاه زنان باردار نسبت به زایمان طبیعی و سزارین بر اساس مدل قصد رفتاری»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 15(1)، (1386).

    ×   صالحیان، تهمینه. «بررسی آگاهی و نگرش زنان باردار نسبت به نوع زایمان درمراکز بهداشتی درمانی شهر شهرکرد در سال 1386»، فصلنامة پژوهشی دانشکده بهداشت یزد­، سال 6، ش2، (1386).

    ×   عزیزی، مریم و پونه سالاری. «رویکرد اخلاقی در زایمان سزارین با درخواست مادر»، اخلاق و تاریخ پزشکی، 2(2)، (1388).

    ×   علی­محمدیان، معصومه و همکاران. «بررسی تأثیر درخواست زنان باردار بر میزان سزارین انتخابی»، پایش (فصلنامه پژوهشکده علوم بهداشت جهاد دانشگاهی)، دوره 2، ش2، (1382).

    ×     علی­محمدزاده، خلیل 1393. سلامت باروری؛ چالش­ها و راهبردهای مدیریتی، تهران، شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده.

    ×   عمیدی مظاهری، مریم و کلثوم اکبرزاد. «بررسی تأثیر آموزش بهداشت بر آگاهی و نگرش زنان باردار در زمینه سزارین»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 13(4)، (1384).

    ×  غفاری، محتشم و همکاران. «آموزش مبتنی بر سازه­های الگوی اعتقاد بهداشتی و کاهش میزان سزارین در زنان باردار:یک مطالعه مداخله­ای»، تحقیقاتنظامسلامت، سال7، ش2، (1390).

    ×   فتحیان، زهره و همکاران. «فراوانی برخی عوامل موثر در انتخاب نوع زایمان در شهرستان خمینی‌شهر، استان اصفهان 1384»، تحقیقات نظام سلامت (دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان)، سال 2، (1385).

    ×   فرامرزی­، محبوبه و همکاران. «بررسی آگاهی و نگرش زنان باردار نسبت به زایمان طبیعی (شهرستان بابل 1378)»، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی بابل، سال 3، ش4 (پی درپی 12­)، (1380).

    ×   فردی آذر، زهرا و مهری جعفری شبیری. «بررسی عوامل تعیین کننده در نگرش زنان نسبت به زایمان واژینال و سزارین»، مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، ش59، (1382). 

    ×   فرزان، علی­ و ­سمیه جواهری. «سزارین و عوامل مؤثر بر آن در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی شهر اصفهان»، تحقیقات نظام سلامت، 6(1)، (1389).

    ×   فلاحیان­، معصومه. «سزارین به تقاضای مادر»، پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی)، دوره 31 ، ش2، (1386).

    ×   فیروزی، محبوبه و فاطمه هادی زاده طلاساز. «نگرش متخصصین زنان و ماماها در ارتباط با زایمان واژینال پس از سزارین و موانع موجود از دیدگاه آنان»، افق دانش، 12(2)، (1385). 

    ×   قاسمی، فاطمه. «بررسی فراوانی و علل سزارین در استان یزد، سال 1388»، مجله علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دوره 20، ش2، (1391).

    ×   قاضی طباطبایی، سید محمود و ابوعلی ودادهیر. «رحم جایگزین: تأملی ساخت گرایانه بر پزشکی شدن مادری»، مجله باروری و ناباروری، سال9، ش2 (مسلسل 35)، (1387).

    ×   قوشچیان چوب مسجدی، سمانه و همکاران. «عوامل خطرساز شناختی درد در سزارین: مقایسه بیمارستان­های خصوصی و دولتی»، روان شناسی بالینی، 3(1) (پیاپی 9)، (1390).

    ×   کلانتری، عبدالحسین و همکاران. «مرور سه دهه تحقیقات "علل طلاق" در ایران»­، مطالعات راهبردی زنان، سال 14، ش53، (1390).

    ×   گنجی، فروزان و همکاران. «بررسی تأثیر مداخله مشارکتی در کاهش فراوانی سزارین­های غیر ضروری در شهرکرد»، ویژه نامه تحقیقات جمعیتی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، (1385).

    ×   لالویی، افسانه و همکاران. «دیدگاه و اثربخشی آموزش­های تحصیلی در انتخاب روش زایمان ترجیحی در کادر درمانی زنان و زایمان»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، (1388).

    ×   مؤید محسنی، سکینه و زهرا سهرابی. «آیا پیش­بینی روند افزایش میزان سزارین تحقق یافته است؟»، پایش، سال 10، ش2، (1390).

    ×   مؤید محسنی، سکینه و خدیجه محمدی. «پیش­بینی روند افزایش میزان سزارین بر اساس برخی آمارهای موجود فعلی»، فصلنامه دانشور پزشکی، سال 14، ش66، (1385).

    ×   مبارکی، آسیه و همکاران. «بررسی شیوع سزارین و علل آن در شهر یاسوج در 1382»، فصلنامه ارمغان دانش، ش39، (1384).

    ×   مبارکی، آسیه و قادر زاده باقری. «بررسی شیوع سزارین و علل آن در استان کهکیلویه و بویر احمد در سال 1382»، مجله زنان مامائی و نازائی ایران، ش 13، (1384). 

    ×   محمدبیگی، ابوالفضل و همکاران. «تعیین عوامل مؤثر بر انجام روش سزارین در بیمارستان های شهر شیراز»، نشریه پرستاری ایران، 21(56)، (1387).

    ×    محمدبیگی، ربابه و عزت­اله رحیمی. «اثر سزارین بر کاهش باروری در زنان حامله شهر سنندج»،  مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 9(2)، (1383).

    ×   محمدپوراصل، اصغر و همکاران. «بررسی انتخاب نوع روش زایمان و عوامل مرتبط با آن در زنان باردار شهرستان مراغه»، مجله دانش و تندرستی (دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شاهرود)، دوره 4، ش1، (1388).

    ×   محمدی تبار، شفیقه و همکاران. «بررسی تمایلات زنان نخست­زا برای انتخاب نوع زایمان»، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، ش50، (1388).

    ×   محمدی­، گوهر و محمود عباسی. «بررسی میزان آگاهانه بودن تصمیم زنان باردار در مورد نحوه انتخاب زایمان»، فصلنامه اخلاق پزشکی. سال 8، ش27، (1393).

    ×   محمودی محمد جواد. «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش‌رو و لزوم تجدیدنظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»؛ فصلنامه برداشت دوم، (ویژه مناسبات و سیاست­گذاری جمعیت در ایران)، ش11 و 12 (تابستان و پاییز 1389).

    ×   مصطفی­زاده­، فریده و همکاران. «بررسی نگرش پرسنل بهداشتی و زنان باردار نسبت به دو روش زایمان سزارین و طبیعی در سال 1383 در شهر اردبیل»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، دوره 6، ش4، (1385).

    ×   معتمدی، بتول و همکاران. «شیوع سزارین و برخی عوامل موثر بر آن در کرمان» مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 9(34-33)، (1379).

    ×   ­معینی، بابک و همکاران. «بررسی دیدگاه زنان شهر رشت نسبت به انتخاب روش زایمانی بر اساس تئوری رفتار برنامه­ریزی شده»،­مجله‌ی علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان،  ج19، ش 77، (1387­).

    ×   مقاره عابد، لیلا. «بررسی شیوع سزارین و علل آن در کشور جمهوری اسلامی ایران در سال 1377»، فصلنامه حکیم، ش10، (1377).

    ×   موحد، مجید و همکاران. «عوامل مرتبط با انتخاب سزارین در میان زنان باردار ساکن شهر شیراز»، مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، سال 2،  ش2، (1391).

    ×   ناصح، نرگس و همکاران. «شیوع سزارین و علل و عوارض آن در زنان مراجعه کننده به بیمارستان ولی­عصر (عج) بیرجند مراقبت­های نوین»، فصلنامه علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دوره 7، ش 1 و 2، (1389).

    ×   ناصری اصل، منصور و همکاران. «بررسی تأثیر متغیرهای اقتصادی، اجتماعی موثر بر شیوع سزارین بیمارستان­های استان اردبیل در سال 1388». مجلهسلامتوبهداشت، دوره 4، ش4، (1392).

    ×   نشاط، پیمان و الهام جنیدی. «ارتباط بین تمایل به سزارین و آگاهی از روش­های کاهش درد»،  مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، 6(3 ) (پیاپی 23)، (1389).

    ×   نگاهبان­، طیبه و همکاران. «روش ارجح زایمان و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه زنان باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی و کلینیک های خصوصی شهر رفسنجان»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره 5، ش 3، (1385).

    ×   نوری­زاده، رقیه و همکاران. «بررسی انتخاب نوع زایمان و عوامل مرتبط با آن در زنان شهرستان مرند»، فصلنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره هفتم، ش1، (1388).

    ×   ودادهیر، ابوعلی و همکاران ­«فرزندآوری به مثابه یک مسئله اجتماعی- فرهنگی: تأملی ­ساخت­گرایانه به عمل سزارین در شهر تبریز»، پژوهش­های انسان شناسی ایران. سال 1، ش2، (1390).

    ×   یارندی، فریبا و همکاران. «بررسی آگاهی و نگرش خانم­های باردار نسبت به روش­های زایمانی در مراجعین به مراکز بهداشتی درمانی شهر تهران»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، سال 11، ش42، (1381).

    ×   یاسائی، فخرالملوک و بنفشه محسنی رجائی. «بررسی تمایل مادران در مورد نوع زایمان و نوع و سرانجام زایمان»، پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی)دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دوره 31، ش2، (1386).

    • Ø World Health Organization­ (2010). The Global Numbers and Costs of Additionally Needed and Unnecessary Caesarean Sections Performed per Year: Overuse as a Barrier to Universal Coverage.World Health Report, Background Paper, No 30.