جایگاه انگشت نگاری ژنتیکی در ادله ی اثبات دعاوی حوزه ی زنان در فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه الزهرا (س) و دکترای فقه و حقوق خصوصی از دانشگاه شهید مطهری

چکیده

فناوری ژنتیک و کاربردهای انسانی این فناوری یکی از مسائل نوپیدای علمی است که به عرص هی فقه و حقوق کشیده شد ه است. به دلیل نوپیدا بودن کاربردهای انسانی فناوری ژنتیک، از قبیل انگشت نگاری ژنتیکی و تهی هی بانک اطلاعات ژنتیکی نصّ صریح و خاصی در متون فقهی و حقوقی در مورد آنها وجود ندارد. در حالی که هم اکنون فناوری نوین انگشت نگاری ژنتیکی به سادگی توسط متخصصین علم ژنتیک در ایران اجرا شده و در دسترس است و بر این اساس مقدمات تهیه ی بانک اطلاعات ژنتیکی و همچنین صدور کارت شناسایی مخصوصی که همه ی اطلاعات هویت ژنی افراد در آن درج شود، در دست تهیه است و اقبال به استفاده از این اطلاعات در دستگاه قضایی و دادگاه ها برای اثبات دعاوی فزونی می یابد، با این حال در میزان اعتبار و تعیین جایگاه فقهی و حقوقی این اطلاعات در نظام ادله ی اثبات دعوا در فقه و حقوق ایران میان نوشته های محققین اختلافاتی به چشم می خورد که می توان با توجه به اطمینان آور بودن آزمایش های ژنتیکی و حصول علم عادی توسط آن و با در نظر گرفتن این روش به عنوان اماره ی قضایی در امور مدنی و به خصوص حوزه ی اثبات نسب و محسوب نمودن آن در زمره ی علم قاضی در امور کیفری از جمله تجاوز به عنف، با توجه به امکان پاسخ گویی به تمام شبهات در این زمینه، به این اختلافات پایان داد.

کلیدواژه‌ها


  • ×      قرآن کریم

    ×      ابن ابى عقیل عمانى، حسن‌بن على. مجموعه فتاوى، قم.

    ×      ابن ادریس حلّى، محمدبن منصور 1410. السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      ابن جنید اسکافى، محمدبن احمد 1416. مجموعه فتاوى، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      ابن حزم، أبومحمد 1408ق. المحلّى بالآثار، بیروت، دارالکتب العلمیّه.

    ×      ابن قدامه، عبدالله‌بن احمد. المغنی، مصر، مطبعه الامام.

    ×      ابن­رشد قرطبی، ابوولید 1408ق. بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، بیروت، دارالکتب العلمیه.

    ×      ابوداود، سلیمان‌بن اشعث 14018ق. سنن، بیروت، دارالفکر.

    ×      أحمدبن حنبل، أبوعبداللّه 1411ق. مسند، بیروت، دارصادر.

    ×      اردبیلى (محقق)، احمدبن محمد 1403ق. مجمع الفائده و البرهان، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      بحرالعلوم، سیدمهدى 1405ق. الفوائد الرجالیه، تهران، مکتبه الصادق.

    ×      بحرانى، یوسف‌بن احمد 1405ق. الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      تهرانى، آقابزرگ 1403ق. الذریعه إلى تصانیف الشیعه، بیروت،‌ دارالاضواء.

    ×      جزائرى، محمدجعفر 1414ق. منتهى الدرایه، قم، دارالکتاب الجزائرى.

    ×      حائرى طباطبایى، سید على 1418ق. ریاض المسائل، قم، مؤسسه آل البیت.

    ×      حرّعاملى، محمدبن حسن 1409ق. وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت.

    ×      حکیم، سیدمحسن 1404ق. مستمسک العروه الوثقى، قم، کتابخانه مرعشى نجفى(ره).

    ×      حکیم، محمدتقى 1418ق. الاصول العامه للفقه المقارن، قم، مجمع جهانى اهل بیت.

    ×      حلبى، ابوالصلاح تقى الدین 1403ق. الکافی فی الفقه، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین(ع).

    ×      حلّى (علامه)، حسن بن یوسف 1413ق. مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      ----------- 1413ق. قواعدالأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      ----------- 1420ق. تحریرالأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه، قم، مؤسسه امام صادق(ع).

    ×      ---------- 1410ق. إرشادالأذهان إلى أحکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      خراسانی، محمدکاظم 1409ق. کفایه الاصول، قم، موسسه آل­البیت.

    ×      خمینى، روح اللّه 1410ق. المکاسب المحرمه، قم، مؤسسه اسماعیلیان.

    ×      ---------- 1422ق. تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.

    ×      خمینى، سیدمصطفى 1418ق. تحریرات فى‌الاصول، تهران، مؤسسه نشر آثار امام خمینى.

    ×      خویى (محقق)، سیدابوالقاسم 1422ق. مبانی تکمله المنهاج، قم، مؤسسه إحیاء آثار الخوئی(ره).

    ×      راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد 1412ق. مفردات ألفاظ القرآن، لبنان، دار العلم.

    ×      راوندى، قطب الدین 1405ق. فقه القرآن، قم، کتابخانه مرعشى نجفى(ره).

    ×      روحانى، سید صادق، فقه الصادق (ع)، مدرسه امام صادق(ع).

    ×      الزحیلی، وهبه، الفقه الإسلامی و أدلّته، دمشق،‌ دارالفکر.

    ×      سبحانى، جعفر 1418ق. الموجز، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.

    ×      ----------. تذکره الأعیان، قم، مؤسسه امام صادق(ع).

    ×      سرخسى، محمدبن احمد 1406ق. المبسوط، بیروت، دارالمعرفه.

    ×      سیوطى، جلال الدین 1416ق. الاتقان فى علوم القرآن، بیروت، دار ابن کثیر.

    ×      صدوق قمّى، محمّدبن على‌بن بابویه 1413ق. من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      ---------------- 1415ق. المقنع، قم، مؤسسه امام هادی(ع).

    ×      طباطبایی بروجردى، آقاحسین 1429ق. جامع أحادیث الشیعه، تهران، فرهنگ سبز.

    ×      طبرسى، فضل‌بن­حسن 1406ق. مجمع البیان فى تفسیر القرآن، دارالمعرفه.

    ×      طریحى، فخرالدین 1416ق. مجمع البحرین، تهران، کتابفروشى مرتضوى.

    ×      طوسی، ابوجعفر 1407ق. الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      العاملی، زین الدین­بن على (شهید ثانى) 1410ق. الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، داورى.

    ×      -------------- 1413ق. مسالک الأفهام فی شرح شرائع الاسلام، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه.

    ×      العاملی، محمدبن مکى (شهید اول)، القواعد و الفوائد، قم، مفید.

    ×      غروى، میرزاعلى 1410ق. التنقیح فى شرح عروه الوثقى، تقریرات آیت­اللّه خویى، قم، دارالهادى.

    ×      فاضل کاظمی، جوادبن سعد 1421ق. مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام.

    ×      فاضل هندى 1416ق. کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامى.

    ×      فیض کاشانى، محمدمحسن ابن شاه مرتضى 1406ق. الوافی، اصفهان، کتابخانه امام علی(ع).

    ×      -----------------. مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه مرعشى نجفى(ره).

    ×      کاظمى، محمدعلى 1404ق. فوائد الاصول، تقریرات میرزای نائینى، قم، جامعه مدرسین.

    ×      کلینى، ابوجعفر محمدبن یعقوب 1407ق. الکافی، تهران،‌ دارالکتب الإسلامیه.

    ×      گرجى، ابوالقاسم 1421ق. تاریخ فقه و فقها، تهران، سمت.

    ×      گلپایگانى، سیدمحمدرضا 1412ق. الدر المنضود فی أحکام الحدود، قم، دارالقرآن.

    ×      لنگرودى، محمدجعفر 1376ش. دانشنامه حقوقى، امیرکبیر، تهران.

    ×      مازندرانى، ملاصالح 1382ق. شرح الکافی، تهران، المکتبه الإسلامیه.

    ×      مجلسى اول، محمدتقى 1406ق. روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم، کوشانبور.

    ×      مجلسى دوم، محمدباقر. حدود و قصاص و دیات، تهران، نشرآثار اسلامى.

    ×      --------------- 1404ق. مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دارالکتب الإسلامیه.

    ×      محقق داماد، سیدمصطفى 1406ق. قواعد فقه، تهران، نشر علوم اسلامى.

    ×      مرعشى شوشترى، سیدمحمدحسن 1427ق. دیدگاه‌هاى نو در حقوق، تهران، میزان.

    ×      مصطفوى، حسن 1402ق. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکزالکتاب.

    ×      مظفر، محمدرضا 1381ق. اصول الفقه، قم، دارالتفسیر.

    ×      مغنیه، محمدجواد 1421ق. فقه الإمام الصادق(ع)، قم، مؤسسه انصاریان.

    ×      مفید، محمّدبن محمد 1413ق. المقنعه، قم، کنگره جهانى هزاره­ی شیخ مفید.

    ×      مکارم شیرازى، ناصر 1368ش. تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.

    ×      منتظرى، حسین­على 1409ق. مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمه‌ی­ صلواتى و شکورى، قم، کیهان.

    ×      -----------. رساله­ی استفتائات، قم، ارغوان دانش.

    ×      ----------- 1429ق. مجازات‌هاى اسلامى و حقوق بشر، قم، ارغوان دانش.

    ×      میرزاى قمى، ابوالقاسم 1378ش. قوانین الاصول، تهران، المکتبه العلمیه الاسلامیه.

    ×      نجفى، محمدحسن 1404ق. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.

    ×      هاشمى شاهرودى، سیدمحمود به همراه جمعى از پژوهشگران 1426ق. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، قم، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى.

    ×      آقایی‌نیا، حسین 1384. حقوق کیفری اختصاصی- جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان.

    ×      اشمیت، رولف دی 1386. راهنمای مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی (اصول و کاربردهای صنعتی)، ترجمه‌ی جعفروطن خواه دولت سرا، تهران.

    ×     اکرمی، حسن 1388. ژنتیک از کلاسیک تا ژنومیک، با همکاری اکرم رضائیان، تهران، خانه‌ی زیست شناسی.

    ×     امامی، سید حسن 1379. حقوق مدنی، تهران، اسلامیّه.

    ×     انصاری، مرتضی 1382. فرائد الاصول، اسماعیلیان.

    ×     بریانت، جان؛ باگوت لاوله، لیندا؛ سرل، جان 1388. مقدمه‌ای بر اخلاق زیستی، ترجمه حسن رهنما و دیگران، تهران، جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه ابن سینا، چاپ اول.

    ×     ترو، الن 1379. مهندسی ژنتیک (فن دستکاری موجودات زنده)، ترجمه‌ی محمد حسین صنعتی، محمود خضاب و چکامه عظیم پور، تهران، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک وتکنولوژی زیستی.

    ×     الجبعی العاملی زین الدین شهید ثانی 1378م، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم، اسماعیلیان.

    ×     جعفری لنگرودی، محمد جعفر 1376. دانشنامه حقوقی، تهران، امیر کبیر.

    ×     دبیری، حبیب الله 1377. انقلاب ژنتیک، تهران، موسسه فرهنگی و انتشاراتی فن و هنر.

    ×     دهخدا، علی اکبر 1372. لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران.

    ×     دیانی، عبدالرسول 1385. ادله اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، تهران، تدریس.

    ×     ساکت، محمد حسین 1382. دادرسی در حقوق اسلامی. تهران، میزان.

    ×     شبیری زنجانی، سید حسن. «دیدگاهی جدید در مشروعیت نظام‌های حقوقی نوپدید». فصل‌نامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ، دوره 40، ش3، (پاییز 1389).

    ×     شریفی، ساناز؛ مژگان خورشیدی و آرش مهذب 1389آزمایش‌های ژنتیک و ادلهء اثبات دعوا: مورد ایران». ژنتیک: حقوق، اخلاق، روانشناسی (مجموعه مقالات)، تهران، پژوهشگاه ابن سینا، چاپ اول.

    ×     شمس، عبدالله 1384. آیین دادرسی مدنی، تهران، دراک.

    ×     ___________. ادله اثبات دعوا- حقوق ماهوی و شکلی، تهران، دراک.

    ×     صدر، سید محمد باقر 1421. معالم الجدیده للاصول، قم، مرکز الابحاث و الدراسات للشهید صدر.

    ×     ____________ 1426. الاسس اﻟﻤﻨﻄﻘﯿﮥ للاستقراء، قم، مرکز الابحاث و الدراسات اﻟﺘﺨﺼﺼﯿﮥ للشهید الصدر.

    ×     صفایی، سید حسین و اسدالله امامی 1386. مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان.

    ×     صنعتی،  محمد حسین و دیگران 1387. دانشنامه زیست فناوری و ژنتیک، تهران، بنیاد دانشنامه فارسی و پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری.

    ×     طبائی، مهشید سادات. «نقش آزمایش‌های «دی.ان.ای» در اثبات نسب از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، دوره 17، ش 56 (بهار 1391).

    ×     طلیعه علیا، زهرا. «تشخیص هویت ژنی»، تعالی حقوق، ش 6، (مرداد و شهریور 1389).

    ×     عبادی، مصطفی؛ غلامرضا بیدخوری و لاله عارف عشقی 1387. زیست شناسی مولکولی (1) (ساختار، همانند سازی، ترمیم، نوترکیبی DNA و مهندسی ژنتیک)، تهران، پوران پژوهش.

    ×     فاضل موحدی لنکرانی، محمد 1373. ایضاح الکفایة- درسهای متن کفایة الاصول، به قلم محمد حسین قمی، قم، دار الکتاب.

    ×     کاتوزیان، ناصر 1385. اثبات و دلیل اثبات- شهادت، اماره، سوگند و اصول عملی، تهران، میزان.

    ×     کلینی، محمد بن یعقوب 1407ه ق. الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.

    ×     گلدوزیان، ایرج 1384. ادله اثبات دعوا، تهران، میزان.

    ×     محسنی قند هاری و محمد آصف 1424ه ق. الفقه والمسائل الطبیه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

    ×     مشکینی، علی 1416 ه ق. اصطلاحات فقهی و اصولی، قم، الهادی.

    ×     مظفر، محمد رضا 1374. اصول الفقه، قم، اسماعیلیان.

    ×     موسوی الخمینی، سید روح الله 1378. تحریر الوسیله، قم، دار العلم.

    ×     موسوی، سید محمد صادق. «ساز و کار گذر از استقرا به نظریه در مسأله معذوریت جاهل»، رهنمون، ش 3 و 4، (تابستان و پاییز 1382).

    ×     موفق، ابوالفضل 1383. فرهنگ اصطلاحات ژنتیک و بیوتکنولوژی. تهران، آییژ.

    ×     نیکول، دسموند اس.تی 1378. پیش درآمدی بر مهندسی ژنتیک، ترجمه‌ی محمود امین لاری، شیراز، دانشگاه شیراز.

    ×     هیل، والتر انساین 1386. مقدمه‌ای بر مهندسی ژنتیک. ترجمه صادق ولیان بروجنی و محمد رونقی، اصفهان، دانشگاه اصفهان.