بررسی بحران مادری در جهان غرب و تأثیرات آن بر جامعه ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف دانشگاه صنعتی شریف

2 دانشجوی دکترای علوم قرآنی و حدیث

چکیده

خانواده، کانون اصلی در جامعه و نقش مادری محور پایداری و پویایی آن است. با ورود به عصر مدرن، تغییرات اجتماعی و تحولات ساختاری در جوامع غربی، اساس خانواده و موقعیت مادری را دچار معضلاتی جدی کرده و آن را به مرز بحران رسانده است. مکاتب فکری مادی به همراه جنبش فمینیسم، با ایجاد زمینه های فکری و تغییر در باورها و ارائه تعاریفی دیگر از زن و نقش آفرینی های او و واسپاری کارکردهای بی مانند مادری و خانواده به مؤسسات اجتماعی، بیشترین نقش را در ایجاد این بحران داشته اند. جامعه ایرانی نیز با تغییرات فرهنگی و اجتماعی خود در دهه های اخیر از جمله افزایش سن ازدواج، افزایش طلاق، کنترل جمعیت، افزایش مهدکودک ها و نهادهای جایگزین نقش والدین، در حال پیمودن مسیر تجربه شده غرب است. مقاله حاضر با مروری بر تغییرات خانواده و مادری در غرب، عوامل اصلی این تغییرات را مورد واکاوی قرار داده و با بررسی تأثیرات فرهنگ غربی بر خانواده ایرانی، پیشنهادات و راهبردهایی در جهت مدیریت بحران مادری در جهان و پیشگیری از بروز این معضل در ایران اسلامی ارائه می کند و تنها راه موفقیت در این زمینه را تکیه بر الگوی اسلامی- ایرانی می داند.

کلیدواژه‌ها


  • استیون، مینتز و سوزان کلوک. «جایگاه خانواده در غرب»، ترجمه­ی مرتضی مداحی، معرفت ش 116، (1386).
  • اشتری، بهناز 1385. قاچاق زنان، بردگی معاصر، تهران، میزان.
  • جنادله، علی و مریم رهنما. «خانواده متعارف ایرانی: تحولات نسلی و چالش های پیش رو (بر اساس تحلیل ثانویه داده های ملی )» مجموعه مقالات همایش ملی آینده پژوهی مسائل خانواده، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک (1389).
  • چراغی کوتیانی، اسماعیل. «فمینیسم و نوع نگاه به خانواده»، معرفت، ش 116 (1386).
  • حاجیانی، ابراهیم و آزیتا اخلاقی. «پیش­بینی و آینده­نگری تحولات ساختاری نهاد خانواده در ایران(با تأکید بر نظریه سنت و مدرنیسم)» مجموعه مقالات همایش ملی آینده پژوهی مسائل خانواده، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک (1389).
  • حسینی، سید ابراهیم. «فمینیسم علیه زنان»، کتاب نقد، ش17 (1380).
  • زمانیان، علی 1387. تغییرات بنیادین نهاد خانواده در چند دهه اخیر، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی و مرکز تحقیقات استراتژیک.
  • فرهمند، مریم و آمنه بختیاری. «واگردهای فمینیستی در ازدواج»، مجموعه مقالات فمینیسم و خانواده، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی – اجتماعی زنان(1386).
  • کاظمی، عباس 1388. پرسه­زنی و زندگی روزمره ایرانی، مجموعه فرهنگ و علوم انسانی، تهران، آشتیان.
  • کارولین گرا گلپاف. «‌آرامش در خانه» مجموعه مقالات فمینیسم و خانواده ترجمه مریم فرهمند، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی – اجتماعی زنان (1386).
  • گاردنر، ویلیام 1386. جنگ علیه خانواده، ترجمه معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
  • گراگلیا، کارولین 1385. فمینیسم در آمریکا تا سال 2003. ترجمه معصومه محمدی. تهران، معارف.
  • محمدی، محمد علی. «نقد رویکردهای فمینیستی به خانواده»، مجموعه مقالات فمینیسم و خانواده، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی – اجتماعی زنان (1386).
  • ویتز، پل. «پاسخ دین و دولت در قبال بحران خانواده»، سیاحت غرب، ش 9 (1382).
  • مرکز آمار ایران، تاریخ رجوع پائیز 1390.
  • اصول فلسفه،‌ دکارت، ترجمه صانعی،‌تهران،‌ انتشارات آگاه، 1364.
  • رستگار خالد،‌ امیر 1383. خانواده، کار و جنسیت،‌ تهران، شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده.
  • هاشمی، سید ضیاء و دیگران ‌1387. مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران.
  • اعظم آزاده، ‌منصوره و دیگران، خشونت علیه زنان در تهران، فصلنامه پژوهش زنان،‌دوره 4، شماره 1 و 2، بهار و تابستان (1385).
  • اعظم آزاده، منصوره و مریم رجب زاده. «فزونی ورود دختران به دانشگاه و چالش­های آتی خانواده، راهبردهای تحکیم نهاد خانواده» ‌مجموعه مقالات استراتژیک، معاونت پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی.
  •  کاظمی­پور، شهلا. «باروری و برنامه­های آتی تنظیم خانواده و تحولات آینده در ایران»، همایش ملی آینده پژوهی مسائل خانواده در ایران، مرکز تحقیقات استراتژیک شورای تشخیص مصلحت نظام، (1389).
  • مانوئل، کاستلز 1380. عصر اطلاعات، قدرت، هویت. ترجمه حسن چاوشیان، تهران، طرح نو.
    • WWW.gozine2.ir
    • Klein,E.1984. politics. Cambridge,MA:Harrard university press.
    •  DeBeavoir , Simon. 1978. The second sex. (NewYork: Knopf),pp.511,513.
    •  Vorth, Harord. 1977. The castrated family (kansa city: sheed Andrews and mcmeel).
    •  Thehearts of men: AmericanDreams and the fight from commitment (Garden city, N-Y: ancho press/Doubleday,1983).
    • www.american thinker.com/2010. The –abolition-of-the-family,html.
    • Janej, Mansbridge. 1986. why we lost the ERA(Chicago: university of Chicago press).
    •  Barbara, Ehrenreich. 1983. Thehearts of men: AmericanDreams and the fight from commitment (Garden city, N-Y: ancho press/Doubleday).
    • Burns,Alisa1992».Mother-headedfamilies:an international perspective and the case of Australia«, social policy Report6(1)
    • Compiled and elaborated by Bruce et al.(1995)