بررسی روایات نقصان عقل زنان و تطبیق با روایت متخالف این معنا در بستر مطالعات جنسیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

چکیده

در برخی ادبیات دینی، احادیث و روایاتی مشاهده می شود که دربردارنده ی این معناست که زنان به لحاظ قوای عقلانی ناقص بوده و نقصشان در این زمینه هم ذاتی است. این گونه از بیان به صورتی تحقیرآمیز زنان را پایین تر از مردان تعبیر می کند؛ چرا که یک متن در حضور یک تقابل گفتمانی معنا می یابد. بررسی سندی این گونه از روایات، تشکیکی جدی را به دست می دهد، اما این پژوهش با گزارشی از بررسی سندی روایات - که توسط بزرگان مطالعات حدیثی انجام شده است- به بررسی دلالی آنها نیز می پردازد. هر دو روش، انتساب احادیث را به امامان معصوم (ع) زیر سؤال م یبرد، اما نگارنده با فرض صحت این روایات هم هنگامی که محتویات آنها را بر ادبیات مطالعات جنسیت عرضه می کند، تقبیحی در آنها در مورد زن مشاهده نمی کند. این مقاله به این نتیجه می رسد که نوع عق لورزی زنانه متفاوت از مردان است و البته با کشف این نوع عقل ورزی و عرضه ی آن بر مکاتب سه گانه ی فلسفی اسلامی مدعی می شود که این نوع از عقلانیت می تواند بالاتر از عقلانیت تجربه گرای مردانه نیز به شمار رود.

کلیدواژه‌ها


  • ×    ابن ماجه قزوینی، ابوعبدالله محمد بن زید بن عبدالله 973ق. سنن ابن ماجه، بیروت، المکتبه العلمیة.

    ×    باقری، خسرو 1382. مبانی فلسفی فمینیسم، تهران، دفتر برنامه­ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

    ×    پارسانیا، حمید1390. روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم، کتاب فردا.

    ×    پاک نیا، محبوبه و مرتضی مردیها 1388. سیطره­ی جنس، تهران، نی.

    ×    پاینده، ابوالقاسم 1382. نهج الفصاحه، چاپ چهارم، نشر دانش، تهران.

    ×    توکلی، غلامحسین. «معرفت شهودی صدرا در بوته‌ی نقد»، خردنامه صدرا، ش33، (1382).

    ×    جوادی آملی، عبدالله 1381. شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، قم، صدرا.

    ×    ـــــــــــ 1383. زن در آینه­ی جلال و جمال، قم، صدرا.

    ×    حرعاملی، محمدبن حسن 1104. وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، آل البیت (ع).

    ×    سیدرضی، ابوالحسن محمدبن الحسین بن موسی 1016ق. نهج­البلاغه، بی‌جا.  

    ×    السیوطی، جلال‌الدین‌عبدالرحمن 1404‌ق. الدر المنثور فی التفسیر المأثور، ج6، قم: مکتبه‌آیت‌الله المرعشی النجفی.

    ×    صدریا، مجتبی 1382. دعا برای اشیای گمشده، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی مرکز بین­المللی گفتگوی تمدن­ها.

    ×    صدوق، محمدبن علی قمی 1420ق. الامالی، بیروت، اعلمی.

    ×    عبدالکریمی، بیژن. «گونه­شناسی منتقدان عقلانیت مدرن»، گفتمان الگو، (خرداد 1391).

    ×    قمشیان، میثم 1390. مقایسه‌ی رویکردهای اسلامی و فمینیستی الگوهای جنسیتی سیمای جمهوری اسلامی ایران؛ تحلیل سریال «فاصله­ها»، رشته‌ی معارف اسلامی، فرهنگ و ارتباطات (پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق علیه السلام)، به راهنمایی دکتر محمدسعید مهدوی‌کنی، تهران.

    ×    کلینی، محمدبن یعقوب 1362. اصول کافی، ترجمه­ی سیدجواد مصطفوی، تهران اسلامیه.

    ×    گرت، استفانی 1380. جامعه‌شناسی جنسیت، ترجمه‌ی کتایون، تهران، دیگر.

    ×    گیدنز، آنتونی 1381. جامعه­شناسی، تهران، نی.

    ×    لوید، ژنویو 1387. عقل مذکر؛ مردانگی و زنانگی در فلسفه‌ی غرب، ترجمه‌ی محبوبه مهاجر، تهران، نی.

    ×    مارلند، لوئیز وست 1384. جنسیت و پلیس: جنس، قدرت و فرهنگ پلیس، ترجمه‌ی فرزان سجودی، تهران، نیروی انتظامی- مرکز تحقیقات و پژوهش­های ناجا.

    ×    مجتهدی، کریم. «تطور بنیان­های توسعه در غرب»، گفتمان الگو، (خرداد 1391).

    ×    مرتضایی، بهزاد. «مقایسه‌ی دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا در مسئله‌ی حدود و قلمرو عقل در شناخت حق تعالی»، آینه‌ی معرفت، ش27، (1390).

    ×    ملاصدرا 1964/1342 ق. المشاعر، تهران، انستیتو ایرانشناسی پاریس.

    ×    ملاصدرا، 1383. الاسفار الاربعه، ج 3، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

    ×    مهریزی، مهدی 1386. شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

    ×    ________ 1390. شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

    ×    نجفی افرا، مهدی. «زمان در پدیدارشناسی وجودی هایدگر و آنتولوژی صدرایی»، پژوهش­های هستی شناختی، ش7، (1394).

    ×    نوذری، حسینعلی 1384. نظریه‌ی انتقادی مکتب فرانکفورت، تهران، آگه.

    ×    النوری، میرزا حسین (1408 ه. ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت موسسه آل البیت لاحیاء التراث.

    • Ø Valdivia, A. N. (1995). Feminism,Multiculturalism,And the Media:Global Diversities.New Delhi: SagePublications.