سن ایده آل ازدواج و عوامل تعیین کننده‌ی آن در شهر یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیّت شناسی دانشکده ی علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

2 استاد گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران و محقق در مؤسسه سیاست های عمومی، دانشگاه ملی استرالیا

3 کارشناسی ارشد جمعیت شناسی

چکیده

روند رو به افزایش سن ازدواج یکی از ابعاد مهم تحولات اخیر ازدواج و خانواده در ایران بوده است. هماهنگ و توأم با روند تأخیر در سن ازدواج، نگرش‌های اجتماعی نسبت به سن مطلوب و ایده‌آل ازدواج نیز تغییراتی کرده است. مقاله‌ی حاضر، نگرش‌ها و ایده ‌آل‌ های اجتماعی مرتبط با سن مناسب ازدواج دختران و پسران و عوامل مؤثر بر آن را تحلیل و بررسی می‌کند. داده ‌های تحقیق از طریق پیمایش در بین دو گـروه از زنان ازدواج کرده واقع در سنین 49-15 ساله (به تعداد 480 نفر) و دختران مجرد در سنین 29-18 ساله (به تعداد 240 نفر) در شهر یزد گردآوری شده است. به منظور تبیین تفاوت‌های نگرشی زنان در خصوص ایده‌ آل‌ های مربوط به زمان‌ بندی ازدواج، نقش تعیین‌ کننده‌ عوامل مختلفی نظیر وضعیت تأهل، تحصیلات پاسخ‌گو، تحصیلات والدین، خودتحقق‌ بخشی، نگرش به برابری جنسیتی، فردگرایی و... ارزیابی و تحلیل شده است. یافته‌ های مطالعه نشان می‌ دهد، میانگین دامنه‌ی سنی مطلوب ازدواج دختران و پسران از نظر زنان شهر یزد به ترتیب 22/5 و 27/5 سال است. همچنین متغیرهای تحصیلات پاسخ‌گو، تحصیلات والدین، خودتحقق‌بخشی، نگرش به برابری جنسیتی، فردگرایی و سرمایه‌ی فرهنگی رابطه‌ی مستقیم و معنادار و در مقابل، متغیر پای‌بندی به ارزش‌های دینی رابطه‌ی معکوس و معناداری با نگرش به حداقل و حداکثر سن مناسب ازدواج دختران دارند.

کلیدواژه‌ها


  • × امانی، مهدی. «نگاهی به چهل سال تحول جمعیت‏شناختی ازدواج در ایران (75-1335)»، نامه علوم اجتماعی، ش 17. (1380).

    × اینگلهارت، رونالد 1383. تحول فرهنگی در جوامع صنعتی، ترجمه‌ی مریم وتر، تهران، کویر.

    × اینگلهارت، رونالد و پل. آر. آبرامسون. «امنیت اقتصادی و دگرگونی ارزشی (ترجمه: شهناز شفیع خانی)»، نامه پژوهش فرهنگی. ش 14 و 15، (1378).

    × ترابی، فاطمه و عباس عسکری‌ندوشن. «پویایی ساختار سنی جمعیت و تغییرات ازدواج در ایران»، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال 7، ش 13، (1391).

    × ترابی، فاطمه، عباس عسکری ندوشن و ملیحه علی‌مندگاری. «تحولات ازدواج و خانواده در ایران»، در  گزارش وضعیت و تحولات جمعیت در جمهوری اسلامی ایران، تهران، مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، (1395).

    × حبیب پورگتابی، کرم و غلامرضا غفاری. «علل افزایش سن ازدواج دختران»، زن در توسعه و سیاست، ش 32،  (1390).

    × حسن زاده، حسن. «بررسی تأخیر در سن ازدواج پسران در استان کردستان»، فصلنامه دانش انتظامی کردستان، سال 2، ش 6، (1390).

    × حسینی، حاتم و مریم گراوند. «سنجش عوامل مؤثر بر شکاف رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج در شهر کوهدشت»، زن در توسعه و سیاست، دوره 11، ش 1، (1392)

    × حسینی، حاتم. «تفاوت­های قومی در رفتار ازدواج زنان و نگرش آن­ها نسبت به ازدواج دختران در شهرستان ارومیه»، نامه­ ی انجمن جمعیت­ شناسی ایران، ش 9، (1391).

    × دراهکی، احمد و حسین محمودیان. «تأخیر در ازدواج: انطباق یا بحران؟ نگاهی واکاوانه به سن ایده­ آل ازدواج دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران»، نامه انجمن جمعیت­ شناسی ایران، سال 7، ش 13، (1391).

    × سرایی، حسن و سجاد اوجاقلو. «مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران، مطالعه موردی: زنان شهر زنجان»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال 5، ش 6، (1392).

    × عباسی‏ شوازی، محمدجلال و عباس عسکری‏ندوشن. «تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران: مطالعه موردی استان یزد»، نامه علوم اجتماعی، ش 25، (1384).

    × عسکری ندوشن، عباس، محمدجلال عباسی شوازی و رسول صادقی. «مادران و دختران و ازدواج: (تفاوت­های نسلی در ایده­ ها و نگرش­های ازدواج در شهر یزد)». مطالعات راهبردی زنان. ش 44، (1388).

    ×  عسکری‌ندوشن عباس و مرجان صباغچی. «بررسی و تعیین خلأهای موجود بین نیازها و مشکلات جوانان استان با وظایف و مأموریت‌های دستگاههای استان»، گزارش طرح پژوهشی اداره کل ورزش و جوانان استان یزد، (1395)

    ×  کاظمی‏ پور، شهلا. «تحول سن ازدواج در ایران و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن»، پژوهش زنان، دوره دوم، ش 3، (1383).

    × کنعانی، محمدامین. «پیوند سنت و نوسازی در افزایش سن ازدواج: نمونه­ی ایرانیان ترکمن»، نامه­ انجمن جمعیت شناسی ایران. سال 1، ش 1، (1385).

    × گیدنز، آنتونی 1381. جامعه­شناسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران، نی.

    × محمودیان، حسین. «سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان»، نامه علوم اجتماعی، ش 24، (1383).

    × مرادی، گلمراد و محسن صفاریان. «عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با افزایش سن ازدواج (مطالعه موردی شهر کرمانشاه)». فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی جوانان. ش 7، (1391).

    × مرکز آمار ایران (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390، تهران، مرکز آمار.

    • Abbasi-Shavazi, M.J., Hosseini-Chavoshi, M., and McDonald, P. "The Path to Below Replacement Fertility in the Islamic Republic of Iran." Asia-Pacific Journal. 22 (2): 91-112 (2007).
    • Axinn, W. G., & A, Thornton. “Mothers, children, and cohabitation: The intergenerational effects of attitudes and behavior”, American Sociological Review, 58: (1993).
    • Barber, J. S. "Ideational Influences on the Transition to Parenthood: Attitudes towards Childbearing and Competing Alternatives." Social Psychology Quarterly 64: (2001).
    • Good W J  "World revelution and family patterns." New York: Free Press. (1963).
    • Hossain, M. and Rafiqul Islam "Effects of Socio-Economic and Demographic Variables on Age at First Marriage in Bangladesh." Current Research Journal of Biological Sciences. 5(4), (2013).
    • Ikamari, Lawrence D. E. "The effect of Education on the Timing of Marriage in Kenya." Demographic Research. 12 (1): 1-28. (2005).
    • Lesthaeghe, R. "Te Unfolding Story of Second Demographic Transition," Paper to be presented at the Conference on Fertility in the History of the 20th Century- Trends, Theories, Public Discourses, and Policied, Akademia Leopoldina and Berlin-Brandenburgische Akademie, 21-23 Januari 2010. (2010).
    • Lesthaeghe, R. "The Second Demographic Transition in Western Countries: An Interpretation." In K. O. Mason & A-M. Jensen (ed.s). Gender and Family Change in Industrial Countries. Oxford: Clarendon Press, (1995).
    • Mensch, Barbara S. Susheela Singh, John B. Casterline "Trends in the Timing of First Marriage among Men and Women in the Developing World." Population Council, New York 10017 USA. (2005).
    • Nguyen Hun, M “Age at First Marriage in Vietnam: Patterns and Determinants.” Asia-Pacific Population Journal, 12(2), (1997).
    • Peng, Tey Nai  "Trends and Correlates of Delayed Marriage in Malaysia and Implication for Development." International Conference on Population and Development in Asia: Critical Issues for a Sustainable Future, Phuket, Thailand. (2006).
    • Solsona, Pairo, Montserrat " Second Demogaphic Transition from a Gender Perspective: The Case of Catalonia," Women and Families: Evolution of the Status of Women as Factor and Consequence of Changes in Family Dynamics, Maria Eugenia COSIO-ZAVALA (ed), Paris, CICRED, 171-190. (1997).
    • Thornton, A. "Reading History Sideways: the Fallacy and Enduring Impact of the Developmental Paradigm on Family Life." Demography 38(4), (2001).
    • Thornton, A. (2005). Reading History Sideways: the Fallacy and Enduring Impact of the Developmental Paradigm on Family Life. Chicago, IL: University of Chicago Press.